Samen met het opmaken van mijn moestuinplan, is het bestellen van zaden mijn traditionele manier om de moestuinloze winter door te komen. Ik maak daar graag een lang en uitgesponnen ritueel van.
Elders vertelde ik al dat ik nog graag en veel zaai, maar niet eerder dan maart begin. Er zijn jaren geweest dat ik de eerste dag van het jaar mijn groeilampen, verwarmingselementen, zaaigrond, zaaibakjes,… bovenhaalde en begon met verschillende soorten aubergines, paprika’s en chili’s te zaaien. Dat zijn groenten die heel veel tijd nodig hebben om te kiemen en die eerste weken nauwelijks lijken te groeien. Ze hebben wel heel veel licht en warmte nodig en dat is er op donkere winterdagen meestal niet, tenzij je dat kunstmatig allemaal voorziet en vanzelfsprekend ook binnen plaats genoeg hebt. Ik begon een paar weken later ook met tomaten en met tuinbonen en erwten binnen voor te zaaien. Maar ik heb gemerkt dat mij dat allemaal net iets te veel zaaistress opleverde en ervoor zorgde dat ik onvoldoende winterstop kon nemen. Het geeft mij ook meer tijd om rustig zaden uit te zoeken en te bestellen.
Ik begin met een lijstje te maken van wat ik nog heb liggen. En dat is meestal veel. Gelukkig kun je zaden makkelijk bewaren en blijven ze lang goed. Op een pakje staat een laatste gebruiksdatum (er staat meestal ‘EXP’ en een datum vermeld), maar die geeft vooral aan vanaf wanneer de zaden kiemkracht beginnen te verliezen. Vanaf dan gaat die kiemkracht snel achteruit, wat in de praktijk gewoon wil zeggen dat niet alle zaden uit het pakje meer even snel gaan kiemen, maar nog altijd bruikbaar zijn. Reken erop dat heel veel zaden 3 à 4 jaar goed blijven, met uitschieters naar onder (ui, prei, pastinaak bijvoorbeeld) en naar boven (tomaten, courgettes, komkommers, die 6 jaar en meer mee kunnen gaan). Ik werp dus niet snel iets weg, en dat verklaart natuurlijk mijn grote voorraad.
Ik begrijp hoe langer hoe minder waarom er altijd veel te veel zaden in een pakje zitten. Daar zullen wel grondige (economische) redenen voor zijn, maar ik vind het niet echt handig. Ik ben een keer het aantal zaden van een pakje kropsla beginnen tellen en kwam al snel aan vele honderden. Als je dat slim voorzaait, kom je ook aan vele honderden kroppen sla… Véél te veel dus. Gelukkig kun je steeds vaker zaden ruilen (Velt organiseert soms van die momenten) en hier en daar duiken kleinschalige (web)shops op waar je kleinere aantallen kan bestellen. Zo kocht ik verleden jaar een paar pompoen- en komkommerzaden bij Zaden en Zo.
Als mijn voorraadlijstje is gemaakt, wil ik graag wegdromen in allerhande zaadcatalogi. Vooral de Engelsen doen, volledig in de lijn van hun hele rijke moestuincultuur, hun best om straffe catalogi samen te stellen. Ik heb er nog een heel aantal op papier (dat leest makkelijker in mijn luie zetel, vind ik). De meeste grote zaadhandels bieden terecht enkel nog een digitale versie aan en hebben meestal ook een hele goeie webshop waar je makkelijk in kan zoeken. Neem zeker een kijkje bij Suttons, Kings Seeds, D.T. Brown, Thompson and Morgan, Heritage Seed Library.
In mijn zoektocht naar toffe zaadwinkels met een biologisch aanbod, ben ik in 2016 op Baker Creek Heirloom Seeds (Rare Seeds) in Mansfield (Missouri, USA) gebotst. Zij hebben een gigantisch aanbod van pesticide- en herbicidevrije zelf gewonnen zaden van vooral heirloom vegetables, dat zijn oudere en zaadvaste gewassen, die wij ook wel een keer vergeten groeten noemen. Ik heb daar in december 2016 zaden besteld. Ik ben ze pas begin maart 2017 bij de douane hier kunnen gaan ophalen. Alle zakjes waren opengeknipt (en weer mooi dichtgeplakt) en waren heel uitvoerig gecontroleerd. Ik heb daar de pech gehad op een zeer ijverige douane ambtenaar te botsen die misschien wel net de hele strenge Europese wetgeving over import van zaden uit het hoofd had geleerd. Pas dus op met zaden bestellen buiten de grenzen van de Europese Unie. Dat is niet zonder risico.
Ik koop liefst biologisch zaaigoed, maar probeer daarbij niet heiliger te zijn dan de paus. Ik kweek dus biologisch in het volle besef dat de zaden die ik daarvoor gebruik mogelijk met bestrijdingsmiddelen zijn behandeld. Het zaai- en plantgoed dat ik koop moet wel GMO (genetisch gemanipuleerd organisme) vrij zijn, al is het mij ondanks de strenge EU-regelgeving over de meldingsplicht hieromtrent niet altijd duidelijk hoe ik dat kan controleren. Met F1-hybriden (zaad dat voorkomt uit slim kruisen en inteelt van gewassen om positieve of gewilde eigenschappen vast en controleerbaar te houden, bijvoorbeeld de mate waarin een tomaat eerder zoet of zuur smaakt) groenten verbouwen op kleine schaal heb ik minder problemen, al probeer ik dat beperkt te houden. Echt heel goed voor de biodiversiteit is het natuurlijk niet.
Ik haal er vervolgens mijn moestuinplan bij en kijk wat ik nodig heb en probeer mezelf permanent in te tomen. Ik heb snel (veel) te veel besteld. Ik bestel daarom nog maar in één webshop. Het dwingt mij om strakkere keuzes te maken. Dat waren de afgelopen jaren bij De Bolster (biologisch, maar beperkter aanbod en echt speciale dingen vind je er niet) en bij Vlaams Zaadhuis (heel ruim aanbod, maar door de hele lange levertijden in het voorjaar, niet echt een webshop om last minute te bestellen). Dit jaar wilde ik graag Vreeken’s Zaden proberen. Hun winkel(tje) in het stadscentrum van Dordrecht heeft ‘iets’, waar je instant op verliefd zou kunnen worden. Ik las online wel heel wat berichten over vaak zéér lange levertermijnen, de gebrekkige communicatie en een belabberde klantvriendelijkheid in het algemeen. Ik heb er eigenlijk niets van gemerkt. Aangekondigde levertermijn zou 1 à 3 weken bedragen. Na 2 weken werd mijn bestelling netjes door Post NL thuis afgeleverd.
Mijn zaadvoorraad is bij deze aangevuld. Ik kan er weer voor een jaar of twee tegen. Kleine aanvullingen haal ik hier om de hoek bij Aveve waar ik ook de plantjes koop voor de groenten die ik niet zelf zaai.
Het aanbod bij Vreeken was ook zo ruim dat ik op idee kwam om toch weer wat meer speciale kruiden in potten te gaan kweken (zie mijn moestuinplan). Ik kijk heel erg uit naar:
> Shiso. Komt oospronkelijk uit Oost-Azië. Is familie van munt en de bladeren hebben veel gelijkenis met onze bekende netel. Smaakt naar citrus, maar heeft ook toetsen van venkel, anijs en munt. Wordt in Japan gebruikt om de sashimi wat pit te geven.
> Papalo. Een Latijns-Amerikaans kruid, maar het komt ook in Azië voor. Smaakt heel erg naar koriander. Mexicanen gebruiken het rijkelijk in salsa’s en taco’s. Ik heb het niet gecontroleerd, maar het zou een zeer prijzig kruid zijn als je het in de winkel moet kopen. Hier ga ik veel vrienden en familie dus zeker een plezier mee doen.
> Pepiche. Ook een Latijns-Amerikaans kruid met weer een sterke koriandersmaak, aangevuld met citrus en rucola.
> Sesam, komijn, anijs en karwij die een mooie aanvulling gaan zijn bij mijn moestuinbak met vaste kruiden (tijm, dragon, laurier, rozemarijn, salie, peterselie, bieslook, lavas en zuring).
> Sofiekruid. Een impulsaankoop, voor mijn geweldige Sophie. Behoort tot de kruisbloemenfamilie en is dus verwant met de kolen en de rucola. Zou een heel pittig karakter hebben. Past bij Sophie 😉